blog

Excelleer je onder druk, of ga je er onder gebukt?

Het ene razendsnelle rondje na het andere. Technisch perfect, in de flow. Wat een trainingsbeest, wat een stabiliteit. Op naar de wedstrijddag. Rustig omkleden en opwarmen. Geconcentreerd inrijden. Ze is aan de beurt. De ijzers stevig in het ijs. Blik op volle focus. Alles waarvoor ze getraind heeft gaat nu samenkomen tot een toptijd en die felbegeerde plek op het podium.

Maar nee. Van een toptijd geen sprake. Verre van zelfs. Ze finisht als 8e.

Waar waren die technisch perfecte rondjes? Waar was die stabiliteit? De flow van de training was in geen velden of wegen te bekennen. Ze zakte nog niet letterlijk door het ijs, maar het scheelde niet veel. Doffe ellende. “Hoe kán dat toch?!”, jammert ze tegen me. Ik wist het ook niet. “Komt goed meid, je krijgt nog meer kansen, we gaan er aan werken”, zei ik bij gebrek aan beter. Ze was pas 19. Nog kansen zat inderdaad.

Maar waar zouden we aan werken dan? Voor mijn gevoel trainden we al maximaal. Al die uren..En dat bleek ook wel uit haar trainingstijden. Die waren die wedstrijddag goed geweest voor een plek op het podium, voor zilver zelfs.

Is de oplossing dan nog harder trainen? Natuurlijk niet. Het was een mentale kwestie. Ik kwam er achter: je hebt trainingskampioenen en wedstrijdkampioenen. Zo zou ik er in mijn carrière nog velen tegengekomen.

Presteren onder druk, of er juist onder bezwijken

Hoe kan het toch dat de ene schaatsster excelleert onder druk en de andere eronder bezwijkt? Waarom rijdt de ene de tijd van haar leven en loopt de andere te ploeteren bij elke slag? Bij de wedstrijdkampioen lijkt het duidelijk: die stijgt boven zichzelf uit als er druk bij komt kijken. De adrenaline werkt in haar voordeel.

Dus waarom faalt de trainingskampioen in wedstrijden? De druk. Maar waar komt die vandaan? Vaak horen we dat iemand teveel van zichzelf eist, te hoge verwachtingen heeft, té graag wil presteren. Ze gaan gebukt onder de druk.

Maar is dat echt intrinsieke druk? Of zijn het eigenlijk de verwachtingen van buitenaf? De druk van de buitenwereld, die nou eenmaal zwaar op je schouders ligt. Sponsors, media, familie en vrienden die zichzelf wegcijferen zodat jij topsport kunt bedrijven, je coach — allemaal mensen die je niet teleur wil stellen. En juist onder die drang om het goed te doen bezwijken sommige sporters en professionals.

We weten allemaal hoe moeilijk dit fenomeen te bestrijden is. Want wat zeggen we dan? “Zaken waar je geen invloed op hebt, die moet je accepteren. Naast je neerleggen.”“Heb je invloed op die druk van buitenaf? Wat de media van je vinden? Nee. Die druk zal er altijd zijn. Dus laat het gaan.”

Om dat advies te onderbouwen krijg je nogal eens dit plaatje onder je neus geschoven:

We weten allemaal hoe moeilijk dit fenomeen te bestrijden is. Want wat zeggen we dan? “Zaken waar je geen invloed op hebt, die moet je accepteren. Naast je neerleggen.”“Heb je invloed op die druk van buitenaf? Wat de media van je vinden? Nee. Die druk zal er altijd zijn. Dus laat het gaan.”

De druk te lijf

Die wijsheid dat je je niet druk moet maken om zaken waar je geen invloed op hebt? Daar zit natuurlijk wel degelijk een kern van waarheid in. Focus je op de dingen waar je wél invloed op hebt. Wat je wil: zoveel mogelijk zaken waar je invloed op hebt tackelen. Dat geeft je zoveel meer controle en dus zekerheid en zelfvertrouwen.

Plus: dan zijn die zorgen in ieder geval uit je kop. Alles wat je kunt doen om die focus te verscherpen. Want met hoe meer gedachten je aan het jongleren bent, hoe moeilijker het wordt. Een goed voorbeeld in het bedrijfsleven is het geven van een presentatie. Zeker voor onervaren en wat meer gereserveerde mensen een zenuwslopende ervaring. Want ja, als er ergens druk van buitenaf ontstaat, is het wel van een volledig op jou geconcentreerd publiek.

Maar goed, op de aanwezigheid van die mensen heb je, tenzij je ze de zaal uitschopt, weinig invloed. Op een andere factor gelukkig wel, zoals de voorbereiding:

  • Zorg dat je ruim op tijd bent, liefst een half uur van tevoren. Dit geeft je de rust en tijd om je voorbereidingen te treffen.
  • De techniek. Sluit je laptop vast aan en check of het beeld netjes uit de beamer komt. Heb je video’s of muziek, controleer dan ook meteen of de audio werkt en stel het volume bij.
  • De presentatie. Gebruik je presentatienotities? Zorg dan dat deze zichtbaar zijn op je eigen laptop (en niet op het scherm ;). Ook handig om, wederom op je eigen scherm, de klok aan te zetten.
  • Zorg dat je een flesje water bij de hand hebt om een eventuele droge mond of brok in je keel te baas te zijn. Ben je even de draad kwijt? Dan is rustig een slok water nemen de perfecte manier om je verhaallijn weer terug te vinden zonder dat iemand het doorheeft.
  • Praat, nadat je je spullen hebt aangesloten en getest, eens met wat mensen uit het publiek. Door een connectie te maken met de mensen die straks naar je luisteren wordt het per definitie minder eng.

Stel je eens voor dat je binnenkort een presentatie voor 100 man moest geven; zouden het treffen van deze voorbereidingen je meer vertrouwen en rust geven? Ik weet het uit eigen ervaring als spreker; zorgen dat je niks aan het toeval overlaat geeft je zoveel meer vertrouwen.

Hetzelfde geldt voor schaatsers. Hoe meer zaken je onder controle hebt door goede voorbereiding, hoe meer zelfvertrouwen je hebt. Dus materiaal, slaap, voeding, techniek, warming up, etc. In het bedrijfsleven is het op zoveel manieren toepasbaar. Onderhandelen met je baas? Bedenk wat je wil zeggen, waar je mee ‘weg wil lopen’, hoe je het gaat onderbouwen, hoe je reageert als hij/zij A of B zegt, welke toon je aanslaat, etc. En natuurlijk blijft die baas of buitenwereld er. Maar juist omdat je alles waar je zelf invloed op kunt uitoefenen aftikt, neemt je vertrouwen toe.

En ga je van: “oh God, als ik ze maar niet teleurstel, want dit, dit en dat kan fout gaan” — naar: “ik heb er alles aan gedaan, ben optimaal voorbereid en zal ze eens laten zien wat ik waard ben.” Om de kracht van een dergelijke voorbereiding voor iedereen in mijn teams beschikbaar te maken, deelde ik altijd checklisten uit met alle cruciale zaken om af te handelen. Voor elke belangrijke wedstrijd daagde ik mijn teamleden uit achter elk item een vinkje te zetten.

Zo ook die dame van de 8e plaats. Die ging binnen een jaar van trainingskampioen naar iemand met een podiumplek. En niet eens zilver hé, maar goud. Een wedstrijdkampioen. Een goede voorbereiding is het halve werk? Voor sommigen wel meer dan dat. Dus hup, aan het werk!

Volgende week deel ik trouwens weer een artikel met lessen die ik geleerd heb. Volg of connect met me op LinkedIn, dan zie je het artikel zeker voorbij komen.

Het mysterie van succes

Overigens heb ik nog veel meer leermomenten die ik graag deel. Naast een comeback als celebrity schaatscoach ben ik namelijk ook spreker, met mijn verhaal ‘het Mysterie van Succes’. Hierin beleef je mijn reis naar 3 Olympische gouden medailles — en wat jij daarvan kunt leren.